3:00 De wekker gaat: op tijdstippen zoals deze hoop je meestal toch middenin je nachtrust te zitten, maar niet vandaag. We gaan namelijk naar de Champagne, en worden al om 10:00 uur verwacht in een van de 17 dorpen die als Grand Cru door het leven gaan: Avize. Onderaan deze pagina staan de overige 16 Grand Cru dorpen voor de liefhebber.
3:30 Waar de Piet Heinstraat overdag een soort free for all is voor bakfietsen en bestelbusjes, genoten Luuk, Duncan en ik van de ongekende rust die in de straat heerste toen we onze eerste (van vele) espressootjes dronken aan de bar van het wijncafé. Vanwege de onvoorspelbaarheid van de ring van Antwerpen vertrokken we ruim van tevoren om zo op tijd te zijn voor Aude Guillaume, exportmanager van De Sousa Champagne. Met 130 over de A16 bereikten we al gauw de Belgische grens, en voor we het wisten waren we ook de ring van Antwerpen voorbij (zonder blijvend psychisch en/of fysiek letsel, wat nooit een zekerheidje is op de Belgische wegen).
Via Brussel en Charleroi duurde het niet lang voordat we ook de Franse grens overstaken, en kwam Reims al snel op de borden langs de weg te staan. Na een tactische tankstop (met, jawel, de volgende espresso) hadden we nog slechts tientallen kilometers te gaan, waarna we bij zonsopgang aankwamen in Reims, en wel bij ons Ibis hotel om precies te zijn. We waren vanzelfsprekend veel te vroeg, en konden onze kamers nog niet in. Maar gelukkig zijn wij de moeilijksten niet, en zochten we een ontbijtbarretje op in het historisch centrum van Reims.
Arrivé.
9:30 Een baguette jambon en een derde espresso verder stapten we de auto weer in, op weg naar Avize. De Sousa Champagne is een relatief jong Champagnehuis: in tegenstelling tot grote namen als Ruinart (1729), Moët & Chandon (1743), Veuve Clicquot (1772) en Charles Heidsieck (1851) is De Sousa Champagne nog geen 75 jaar oud. Het begon allemaal in de jaren 50 van de vorige eeuw toen Antoine de Sousa en Zoémie Bonville het domein oprichtten. Maar de echte ommekeer vond plaats in 1986 toen hun zoon Erick de touwtjes in handen kreeg op het domein.
Erick was een man met een visie: vanaf 1999 converteerde hij zijn percelen naar biologische teelt, waar hij in 2010 de certificering voor behaalde. Maar daar stopte het niet: na biologische druiventeelt werd ook biodynamische teelt nagestreefd, met de toekenning van de Demeter certificering als gevolg in 2013. Een ware pionier in deze van oudsher traditionele, conventionele wijnstreek.
De ontvangstruimte.
Precies tien jaar na die biodynamische certificering deed zich echter een zwarte bladzijde voor in de familiegeschiedenis: Erick overleed in 2023 op de veel te jonge leeftijd van 59 jaar na een lang ziekbed. Eerder dan gehoopt betekende dit dat dochters Charlotte en Julie en zoon Valentin het roer overnamen van Erick, met alle drie een heel eigen takenpakket: Charlotte in de sales, Julie in de wijngaarden en Valentin in de kelder.
Gemiddeld maakt De Sousa 120.000 flessen per jaar van in totaal veertien hectare aan wijngaarden. Van deze veertien hebben zij er zelf tien in bezit, en huren ze er vier. Zoals je van een domein uit de Côtes des Blancs mag verwachten, speelt chardonnay met 60% van de aanplant de hoofdrol. Op de tweede plaats komt pinot noir met 30%, en het restant van 10% is weggelegd voor (pinot) meunier.
In de kelder gaat Valentin te werk met natuurlijke gistsoorten en vergist hij zijn basiswijnen 15 tot 20 dagen. In extreem koele jaren past hij chaptalisatie toe om aan 11% potentieel alcohol te komen, maar in een opwarmend klimaat komt dit steeds minder voor. Naast tonneaux (grote houten vaten van zo’n 900 liter) en roestvrijstaal gebruiken ze tevens een eikenhouten ei van zo’n 2.500 liter inhoud. Die laatste is ontworpen door een van de meest gerenommeerde tonnelleries van Frankrijk: Taransaud uit Cognac. Dit meesterwerk werd tot ‘Ovum’ gedoopt; Latijn voor ‘ei’. In 2015 werd het vat geïntroduceerd bij De Sousa, waar het exclusief gebruikt wordt voor de 3A-cuvée. De ovale vorm van het vat zorgt ervoor dat de fijne lies (inactieve gistcellen) in suspensie blijven en de wijn een hogere aromatische intensiteit geven, evenals meer diepte, rijkdom en lengte. Dit vat wordt als het ware gebruikt als een soort solera: voor elke nieuwe batch 3A wordt er 30% uit dit vat getapt, wat vervolgens wordt bijgevuld met de nieuwe oogst. Het kroonjuweel van de kelder voor een reden!
Links een vat met daarin de basiswijn voor Caudalies; rechts het eikenhouten ei met daarin de basiswijn voor 3A.
10:30 Uiteraard hadden we niet 440 kilometer gereden om met droge kelen afscheid te nemen, en dus begon la dégustation. De Sousa maakt maar liefst twaalf verschillende cuvée’s, waarvan er drie (grotendeels) op roestvrijstaal rijpen en de overige negen in houten vaten, dus er viel genoeg te proeven.
De Sousa Tradition mocht het bal openen: 50% chardonnay, 40% pinot noir en 10% meunier; 100% RVS vergist; 20% reservewijn; 5 g/L dosage. Ietwat frisser dan wij ons konden herinneren (wellicht een later dégorgement?) maar nog steeds van een mooie prijs/kwaliteitverhouding. We bouwden stapsgewijs op en hierna proefden we de Grand Cru Blanc de Blancs Réserve: 100% chardonnay; 100% RVS vergist; 20% reservewijn uit houten vaten; 5 g/L dosage. Een krachtige, zilte, frisse smaakbom met een fantastische afdronk. Niet voor niets al jaren een van onze favorieten binnen het team!
Na het warmlopen werd het tijd voor het echte werk. De cuvée 3A is een blend van drie Grand Cru’s die samen een 50/50 chardonnay/pinot noir blend creëren: 50% chardonnay uit Avize, 25% pinot noir uit Aÿ en 25% pinot noir uit Ambonnay; 3 g/L dosage. De druiven uit deze drie dorpen worden samen geperst (co-fermentation, in goed Frans), iets wat ongebruikelijk is maar volgens De Sousa bijdraagt aan de harmonieuze smaak en balans die deze cuvée herbergt. Maar liefst 30% van deze cuvée komt jaarlijks uit het Ovum-vat, wat dit dus als het ware een solera-Champagne maakt (weliswaar zonder criadera’s, maar toch.. het gaat om het idee). Een krachtige, rijke, diepe Champagne; weliswaar met een prijskaartje maar elke Euro meer dan waard.
De line-up.
We keken reikhalzend uit naar de Mycorhize cuvée: 100% chardonnay van oude stokken uitsluitend bewerkt door de ploegpaarden van het domein Vidoc, Capucine, Jasmin en Galopin. Echter was de complete voorraad Mycorhize weggekocht door.. precies: ons! Nu moeten we eerlijk toegeven dat we deze Champagne inmiddels door en door kennen, dus de verontschuldigingen van Aude waren nergens voor nodig: we weten dat deze Champagne van magistraal niveau is, en we hoefden dan ook absoluut niet (nog meer dan we al zijn) overtuigend te worden van zijn klasse. Het belangrijkste is dat we er genoeg van hebben voor de jaarwisseling…
Dus we gingen door met de laatste topcuvée: Caudalies. 100% chardonnay Grand Cru; 100% vergist in eikenhouten vaten; 50% doorlopende reservewijn (wederom solera dus); 5 g/L dosage. Die houtrijping proef je! Fantastische body, een geweldige structuur en aroma’s zoals je die bij de betere banketbakker waarneemt: brioche, room, karamel, boter, alles kwam voorbij. Een caudalie is overigens een tijdsindicatie: er wordt ongeveer 0.92 seconde mee aangeduid, en het idee achter deze cuvée is dan ook dat de afdronk meerdere caudalies duurt. We kunnen je verklappen: dat klopt. Wat ons betreft had een caudalie ook voor 0.92 minuut kunnen staan, want de nasmaak was werkelijk van een fantastische lengte.
Als kers op de taart sloten we af met een vintage editie van de hiervoor geproefde Caudalies-cuvée: de Caudalies 2013 Millésime. Dit is het summum van het huis: met slechts 3 g/L dosage wederom de kenmerkende droge stijl, maar een onwijze intensiteit, body en lengte. Aroma’s van banketbakkersroom, versgebakken brood, compote van gele vruchten en een ziltige ondertoon maakten dit een fantastische afsluiter van ons bezoek.
12:00 We bedankten Aude voor haar warme ontvangst, uitgebreide rondleiding en schitterende proeverij. Over een paar uur werden wij verwacht bij M. Marcoult Champagne in Barbonne-Feyel (Côte de Sézanne), maar eerst was het tijd voor de lunch bij La Gare in Le Mesnil-sur-Oger. Het tweede deel van dit driedelige verslag zal dan ook gaan over M. Marcoult Champagne. Daarover later meer!
NB: De dorpen Ambonnay, Avize, Aÿ, Beaumont sur Vesle, Bouzy, Chouilly, Cramant, Le Mesnil-sur-Oger, Louvois, Mailly, Oger, Oiry, Puisieulx, Sillery, Tours-sur-Marne, Verzenay en Verzy hebben recht op de titel Grand Cru Champagne.
Niet met lege handen terug...
