Meer dan Cognac en Confit

De ondergewaardeerde wijnen van Zuid-West Frankrijk

Meer dan Cognac en Confit

Door Ward Boltong  |  woensdag 08 maart 2023  |  Categorie: Wijngebieden & wijnmakers

De oplettende lezer zal zich bij het lezen van deze titel misschien afvragen waarom we specifiek Zuid-West Frankrijk benoemen, en niet Bordeaux. Dat is wel degelijk bewust: het wijnbouwgebied Sud-Ouest (letterlijk vertaald Zuid-West) omvat de wijnbouwgebieden die wel in de buurt van de Bordeaux- en Cognacstreek liggen, maar er niet toe behoren. De Bordelais (inwoners van Bordeaux) noemen dit gebied het Haut Pays: het achterland. Bij sommige van deze streken is er bijna geen sprake meer van Zuid-West, maar eerder Centrum-Zuid. Neem bijvoorbeeld Gaillac, dat dichterbij de Middellandse Zee ligt (grofweg 150 kilometer) dan bij de Atlantische Oceaan (bijna 300 kilometer). Dit geeft al een beetje aan dat veel van de streken die onder de gedeelde noemer Sud-Ouest vallen in meer of mindere mate worden beschouwd als alles wat tussen Bordeaux en de Languedoc-Roussillon (zie vorige blog) inligt. Het is dan ook makkelijk om deze streken en hun wijnen links te laten liggen als we het over de kwaliteitsgebieden van Frankrijk hebben, maar dat is wat ons betreft geheel onterecht. Tijd om le Sud-Ouest in het Zuid-Franse zonnetje te zetten.

In de schaduw van Bordeaux

In de late Middeleeuwen was de wijnbouw van de Sud-Ouest zowaar verder ontwikkeld dan die in de Bordeaux. Dit kwam voor een groot deel op conto van de vele kloosters die in de Haut Pays gevestigd waren, en die ‘het bloed van Christus’ nodig hadden voor de eucharistie. De burgers van Bordeaux, zoals hierboven vermeld Bordelais genoemd, vonden echter hun eigen wijn(bouw) belangrijker dan die van ‘het achterland’, en voerden begin 13e eeuw een nieuwe regel in die ervoor zorgde dat de wijnen uit de Haut Pays meer moesten betalen om via de haven van Bordeaux verscheept te mogen worden: als het ware een soort exportbelasting. De wijnen uit Bordeaux hoefden deze extra kosten niet te dragen, waardoor deze voor de buitenlandse kopers interessanter werden.

Halverwege de 13e eeuw deden de Bordelais er nog een schepje bovenop: vanaf dat jaar werden er alleen wijnen uit de Haut Pays toegestaan om de stad binnen te komen voor export als de oogst van de wijnen uit Bordeaux tegen viel dat jaar. Uitgerekend de Hollanders, rond die tijd de grootste economische concurrent van Engeland, hielpen de wijnboeren uit het achterland een handje door de wijn te distilleren en zo de doorvoerkosten te verminderen. Dit alles werd het Privilège genoemd, en bleef gehandhaafd tot laat in de 18e eeuw. Zo heeft de wijnbouw van Bordeaux zich dus een stuk sneller kunnen ontwikkelen dan de wijnbouw van wat we nu de Sud-Ouest noemen. De band tussen de Zuidwestelingen en de Hollanders werd overigens alleen maar sterker toen veel Hugenoten vluchtten uit Frankrijk en de Nederlanden opzochten voor een vroege vorm van ‘politiek asiel’.

Het huidige Sud-Ouest

In de Sud-Ouest wordt tegenwoordig een enorm scala aan wijn(stijl)en gemaakt. De droge witte wijnen lopen uiteen van fris en fruitig tot vol en rond. Druivenrassen als sauvignon blanc en ugni blanc (van origine een cognac-druif) zorgen over het algemeen voor de frissere varianten, terwijl bijvoorbeeld sémillon verantwoordelijk is voor vollere, vettere witte wijnen die niet zelden een opvoeding in eikenhouten vaten krijgen. Zoete witte wijnen zien we ook veel in dit gebied. De druiven die hiervoor gebruikt worden kunnen laat geplukt worden (vendange tardive), aan de wijnstok indrogen voordat ze geplukt worden (passerillage) of aangetast worden door de goedaardige schimmel botrytis (pourriture noble) die ook voor indroging van de druiven zorgt maar die gelijktijdig ook een zekere aromatische rijkdom met zich meebrengt.  Bekende herkomstbenamingen voor dit soort zoete wijnen zijn Monbazillac (vaak met edelrot) en Jurançon (vaak een late oogst van gezonde druiven).

SHOP JURANÇON

De rode wijnen uit de Sud-Ouest lijken sterk op die van Bordeaux, al wordt er hier minder gebruik gemaakt van nieuwe houten fusten. De houtinvloed is op die manier iets minder dominant, maar zorgt wel voor vollere, krachtigere wijnen. Dat er minder nieuw hout wordt gebruikt, scheelt bovendien ook in de kosten – de wijnen uit de Sud-Ouest zijn doorgaans goed betaalbaar. Naast de klassiek op eikenhout opgevoede wijnen zijn er echter ook genoeg rode wijnen die op roestvrij staal rijpen en zo toegankelijker, lichter en fruitiger van stijl zijn. Mousserende wijn vind je nauwelijks in dit deel van Frankrijk – er wordt er slechts een handjevol geproduceerd (in Gaillac).

Wit uit Gascognejava gascogne wijn

Een mooi voorbeeld van de frisse, fruitige witte wijnen die de Sud-Ouest voort kan brengen is de Java Blanc van Philippe Fezas uit de Gascogne. De Gascogne betreft een IGP-gebied: Indication Géographique Protegée. Dit geeft aan dat de wijn binnen de kwaliteitseisen valt die zijn vastgesteld voor dit gebied, bijvoorbeeld het gebruik van een beperkt aantal druivenrassen en het niet mogen overschrijden van het aantal maximale aantal hectoliters per hectare, om maar wat te noemen. Het kwaliteitsniveau wat hierboven zit, de Appellation d’Origine Protégée (AOP), maakt gebruik van nog iets strengere wetgeving, maar valt dan ook onder een hogere prijscategorie. De prijs-kwaliteitverhouding van een IGP wijn kan dus een stuk interessanter zijn dan menig AOP wijn, en laat dat hier nou net het geval zijn.

Philippe gebruikt voor deze wijn 25% ugni blanc, 50% colombard (beide druivenrassen die voor de productie van cognac worden gebruikt) en de laatste 25% wordt ingevuld door sauvignon blanc. Juist die laatste geeft deze wijn de typische aroma’s van groene appel, citrusvruchten en exotisch fruit. Vóór de vergisting wordt er macération pelliculaire à froid toegepast: de druiven worden gekneusd en de schillen krijgen een paar uur de tijd (doorgaans 12 tot maximaal 24 uur) om, onder koele temperaturen, extra aromastoffen en smaak af te geven aan het sap. Vooral sauvignon blanc profiteert hier enorm van en dat proef je in het intens stuivende fruitkarakter van deze wijn. Vervolgens vergist en rijpt de wijn in roestvrijstalen tanks om het fruitige karakter en de zuurgraad te behouden. Dit is wat ons betreft uitstekend gelukt! Proef en oordeel vooral zelf, en profiteer de hele maand maart nog van een extra scherpe prijs.

SHOP JAVA

Rood uit Cahors

Tegenwoordig kennen veel beginnende wijnliefhebbers de malbec vooral uit Mendoza, het gebied in centraal Argentinië op de uitlopers van het Andesgebergte. Wat weinigen weten is dat dit (inmiddels wereldberoemde) druivenras zijn oorsprong heeft in de Sud-Ouest, en wel in de Cahors. De Cahors ligt, vanaf Bordeaux gezien, een behoorlijk stuk landinwaarts, als het ware in het centraal-zuidelijke deel van Frankrijk. Het ligt aan weerszijden van de Lot, een zijrivier van de Garonne, die op zijn beurt weer dwars door de Bordeaux stroomt voordat hij in de Gironde terechtkomt en in de Atlantische Oceaan uitmondt. Cahors is een AOP en moet dus aan strenge eisen voldoen, waaronder een minimaal percantage van 70% aan malbec. Alain Gayraud en zoon Benjamin gebruiken in hun Château Lamartine Cahors Tradition maar liefst 90% malbec, afgetopt met merlot die wat souplesse en rondeur meegeeft aan de stevige, gestructureerde malbec. Van de wijn rijpt een deel in cementen tanks om het fruitige karakter en de zuren te behouden, een ander deel in kleine houten fusten en het laatste deel in grote houten vaten waarbij vooral de structuur zachter en ronder wordt. Het resultaat is een volrode wijn waarin frisheid en finesse mooi behouden zijn gebleven, met aroma’s van aardbeien en bessen. Een prachtig voorbeeld dat laat zien dat menig Bordeaux weggeblazen kan worden door op en top Sud-Ouest. TIP: probeer deze mooie rode wijn eens in een klassieke combinatie met confit de canard!

SHOP CHÂTEAU LAMARTINE

chateau lamartine cahors

Even geduld a.u.b.