Gister was het weer zover: de derde donderdag van november, de dag waarop de Beaujolais Nouveau-wijnen verkocht en geschonken mogen worden. De reputatie van deze lichte, sappige rode wijnen liep een flinke deuk op gedurende de jaren 90 door een groot aantal producenten die behoorlijk matige kwaliteit leverden: de vraag was zo groot dat elke producent er (min of meer) zeker van was dat de gehele productie toch wel verkocht werd. Dit kwam de gemiddelde kwaliteit niet ten goede, maar gelukkig zijn er steeds meer producenten die de Beaujolais-wijnen steviger, voller en geconcentreerder maken, resulterend in een zeer interessant alternatief voor (schaarse, en dus dure) rode Bourgogne.
De Beaujolais-regio is als het ware een zuidelijke uitloper van de Bourgogne, maar vergis je niet: de Beaujolais is dusdanig verschillend dat we hier met recht spreken over een compleet ander wijnbouwgebied. Er zijn als het ware drie pijlers waarop de Beaujolais behoorlijk verschilt van de Bourgogne: druivenras, bodem en vinificatie.
Waar de Bourgogne rode wijn maakt van pinot noir, is gamay het druivenras dat aan de basis staat van rode Beaujolais. Er wordt trouwens ook witte wijn gemaakt in de Beaujolais, en wel van chardonnay (net zoals zijn Bourgondische tegenhanger), maar dit betreft slechts 2% van de totale productie. Zo’n 3% van de productie bestaat uit rosé (eveneens van gamay), dus de oplettende lezer komt uit op maar liefst 95% rood. En dat van een druivenras dat bijna nergens anders ter wereld staat aangeplant.
Dan over de bodem. De Bourgogne kent vooral kalkrijke bodems, waaronder het bekende Kimmeridge-bodemtype dat we in Chablis aantreffen. De Beaujolais-bodems bevatten echter een behoorlijk aandeel graniet: een zeer arme bodemsoort die de wijnranken forceert om een uitgebreid wortelsysteem te ontwikkelen om aan genoeg water en voedingsstoffen te komen. Dit leidt tot lagere opbrengsten en geconcentreerdere druiven: beide gunstige factoren voor een geconcentreerde, smaakvolle wijn. Ook zorgen de diepe wortels ervoor dat de planten aan genoeg water komen in droge periodes: erg handig in een opwarmend klimaat!
De laatste onderscheidende factor is de vinificatie. De meeste Beaujolais (zo ook de Beaujolais Nouveau) wordt namelijk geproduceerd door middel van macération semi-carbonique: gedeeltelijke koolzuurinweking. Deze methode is dusdanig typisch voor de Beaujolais, dat hij ook wel vinification Beaujolaise genoemd wordt. Kort door de bocht worden hele druiventrossen in een kuip gegooid, waarna ze luchtdicht worden afgesloten. De onderste druiven worden door het natuurlijke gewicht van de bovenliggende druiven gekneusd, waarbij een intracellulaire gisting ontstaat, met koolzuurgas (CO₂) als natuurlijk bijproduct. De gisting stopt bij gebrek aan zuurstof, en de wijn bevat op dat moment ongeveer 2% alcohol. De wijn wordt afgetapt en ondergaat vervolgens een normale vinificatie totdat er een alcoholpercentage van zo’n 12-13% bereikt wordt. Het resultaat is een fruitige, lichte wijn met weinig tannine en fruitige, snoep-achtige aroma’s die bedoeld is om jong te drinken.
Jean-Paul Brun groeide op op dit familiedomein, dat hij in 1979 overnam van zijn vader. Maar zijn eerste wijn maakte hij twee jaar eerder, toen hij en zijn vader de geoogste druiven voor het eerst zelf gebruikten voor het maken van wijn, in plaats van ze te verkopen aan de lokale cave coopérative. Hij begon met 4 hectaren, maar is inmiddels eigenaar van bijna 30 hectaren met onder andere wijngaarden in de cru’s Fleurie, Morgon, Saint-Amour, Côte de Brouilly en Moulin-à-Vent.
Jean-Paul was een van de eerste Beaujolais-producenten die juist niets wilde weten van de gedeeltelijke koolzuurinweking: hij voedt zijn wijnen liever Bourgondisch op. Na het kneuzen past hij bijvoorbeeld meerdere keren pigeage toe: het onderdompelen van de ‘hoed’ bestaande uit de schillen en pitjes die boven komen drijven, om zo meer extractie van kleur, geur en tannine te bevorderen. De gisting vindt vervolgens plaats gedurende 4 tot 6 weken (afhankelijk van de cru), om ze vervolgens te laten rijpen in cementen kuipen of eikenhouten vaten. De wijn wordt hierdoor geconcentreerder, voller en steviger, en geeft menig generieke rode Bourgogne-wijn het nakijken.
Doet Jean-Paul dan helemaal niet mee aan de Beaujolais Nouveau hype? Zeker wel, maar niet door middel van de vinification Beaujolaise: ook zijn primeur-wijnen genieten een Bourgondische opvoeding, met een serieuzere, vollere wijn als resultaat. De gemiddelde Beaujolais Nouveau moet je zo snel mogelijk drinken, maar de wijnen van Brun hebben bewaarpotentieel: tot 2 jaar wegleggen komt de wijn eigenlijk alleen maar ten goede. Zijn reguliere Beaujolais-wijnen en zijn cru’s zijn overigens ook zeker het ontdekken waard: zijn Fleurie kreeg 92 punten van Robert Parker, zijn Côte de Brouilly 93 punten van James Suckling, en zijn Morgon maar liefst 96 punten van La Revue de Vin de France.
De Nouveau-wijnen zijn traditioneel de eerste wijnen van de nieuwe oogst die op de markt komen: de druiven zijn slechts twee maanden geleden geplukt. Ook de Beaujolais is onderhevig aan klimaatverandering. Gevraagd naar het oogstjaar 2023, weet Jean-Paul ons te vertellen dat de lente fris en vochtig begon, maar er in mei een omslag plaatsvond naar warmer weer. Juni was warm en behoorlijk zonnig. Juli was wisselvallig waarin kou en warmte, maar ook regen en droogte elkaar afwisselden. De cru Fleurie kreeg 11 juli zelfs te maken met een hagelstorm, maar de schade bleef gelukkig beperkt.
Augustus was vooral warm: tegen het einde van de maand bereikte het kwik maar liefst 40°C. De druiven werden hierdoor prachtig rijp, al was de schaduw van het bladerdek zeer welkom in deze hete periode. Op 7 september ging de oogst van start (10 dagen later vergeleken met 2022). De gezonde, perfect rijpe druiven werden gedurende de daaropvolgende twee weken geplukt. De koele, natte omstandigheden van het voorjaar en het wisselvallige weer van juli lijken vooralsnog te zorgen voor een mooie zuurgraad. Dit in combinatie met de rijpheid van de druiven en hoge suikerwaarden als gevolg van het (zeer) warme naseizoen, lijkt een prachtige combinatie op te gaan leveren voor de wijnen van Jean-Paul Brun voor het oogstjaar 2023. Zelf zegt Jean-Paul over zijn Nouveau-wijnen dat ze frais, très fruité et charnu zullen zijn (fris, zeer fruitig en vlezig): oftewel, un vrai régal (een ware traktatie). Kom ze dus vooral proeven tijdens ons Beaujolais Nouveau-weekend in ons wijncafé!
